28. Ders - Direkt Anlatım ve Dolaylı Anlatım

Ders 28 : Direkt Anlatım (Direct Speech) ve Dolaylı Anlatım = (Indirect Speech veya Reported Speech)

1-Giriş

Direkt anlatım = Direct Speech, konuşan veya yazanın meramını dolaysız olarak kendi ağzından anlattığı anlatım şeklidir.
Dolaylı anlatımda ise, (Indirect Speech = Reported Speech) konuşan veya yazanın bir olayı, oluşumu vs. başkasının ağzıyla anlatmasıdır. Aslında olay veya hareket yaşayanın veya yapanın dışında olan birisi tarafından söylenir, rapor edilir.
Reported Speech ifadesinin nedeni budur.Daha kestirmeden söyleyelim; birisinin söylediği cümleyi aktarmaya reported speech denir. Konuşma dilinde daha çok kullanılır.

Gerçekten, söylenen veya yazılan bir söz iki türlü iletilebilir. Birincisi direkt, dolaysız ifadedir. Mesela,

Direkt Anlatım = Direct Speech: I want to see my aunt.= Teyzemi görmek istiyorum.

Dolaylı Anlatım = Indirect Speech = Reported Speech

He said (that) he wanted to see his aunt. = Teyzesini görmek istediğini söyledi.

Birinci cümlede bir kimse, kendisiyle ilgili bir isteği bizzat kendisi söylüyor. Teyzesini görmek isteyen ve bunu söyleyen aynı kişidir. Yani, cümle dolaysız bir anlatımı gösteriyor. Gördüğünüz gibi, cümlede iki taraf vardır.

a) Eylemi yapan ve ayni zamanda onu anlatan veya yazan.
b) Eylemi dinleyen veya okuyan ve başkalarına anlatan

İkinci cümlede ise, fiilin sahibi başka, olayı anlatan veya yazan başkadır. Yani, teyzesini görmek isteyen başka, (mesela Ahmet) bunu dinleyenlere veya okuyanlara anlatan başkasıdır (mesela, Leyla).

Bu nedenle, bu tür cümlelere indirect speech = dolaylı anlatım veya bence daha da yerinde olarak reported speech = rapor edilen anlatım denir. Gerçekten olay veya hal üçüncü bir kişi tarafından muhataplara sözlü veya yazılı olarak iletilir. Bu nedenle, dolaylı anlatımda üç taraf vardır.

a) Eylemi yapan, hali yaşayan,
b) Bunu görerek muhataplara anlatan veya yazan üçüncü kişi,
c) Olayı üçüncü kişiden dinleyen veya okuyan muhatap(muhatap = hitap edilen).

Eğer aktarılan eylem geçmişte yapılmış ise, cümle geçmiş zaman olur.

2- Genel Kurala Dikkat : Dolaylı anlatımdan bahsederken, genellikle geçmişten bahsederiz. Çünkü, konuşma genellikle artık geçmişte kalmıştır. Bu nedenle dolaylı anlatımdaki fiiller de geçmiş zamanlara aittir. Bu durum sağduyuya çok uygundur.

Dolaylı anlatımın en yaygın zaman kipi basit geçmiş zamandır = Simple Past Tense


Örneğin :

I am going to school. = Ben okula gidiyorum. = Direct Speech = Direkt anlatım = Orijinal cümle

He said he was going to school. = O okula gittiğini söyledi. = İndirect (Reported) Speech = Dolaylı anlatım

Başkasının sözlerini dolaylı anlatımla(reported speecch) aktarırken orijinal cümle aynen kullanılmaz., onda bazı değişiklikler yapmak zaruri olur. Şöyle ki ;

a) Zamir genellikle değişir. Mesela, ben (I) yerine, o, biz, onlar, (he,she, we, they) geçer.

3- Kullanılan zaman kipi kural olarak bir zaman kipi geriye gider.

Reported Speeech’te zaman kipi ayarı yapılırken aktarılan cümle bir tense geri atılarak ifade edilir.

Direct speech Reported speech
Simple present tense Past simple tense
Present continuous tense Past continuous tense
Past simle tense Past perfect tense
Past continuous tense Past perfect continuous tense
Present perfect tense Past perfect tense

Örnek :

Orijinal Cümle = Direct Speech = I’m going to come. = Ben geleceğim.

Reported Speech = He said (that) he was going to come. = O geleceğini söyledi.

Direct Speech : I have ben to London several times. = Londra bir kaç kez bulundum.

Reported Speech = She said (that) she had been to London several times.

Direct Speech : I made too many mistakes. = Çok fazla hata yaptım

Reported Speech : He said (that) he had made too many mistakes.

Direct Speech : You will be sorry for what you did. = Yaptığından dolayı pişman olacaksın.

Reported Speech : He said (that) I would be sorry for what I had done.


Direct Speech : We can communicate smoothly = Sorunsuz iletişim yapabiliriz.


Reported Speech : They said (that) they could communicate smothly. = Sorunsuz iletişim kurabildiklerini söylediler.

4-Aşağıdaki zaman kiplerinde raporlanan olayın kipi değişmez.

Present simple

Present continous

Present perfect veya

Future simple

Zaman kiplerinde, kip değişikliği yapılmayabilir.

Örnek:

Direct Speech : “I am very sick.”

Indirect Speech: She says / is saying / has said / will say (that) she is very sick.

Direct Speech: The concert is a fun = Konser eğlenceli

Indirect Speech: He says the concert is a fun = O, konserin eğlenceli olduğunu söylüyor.

Direct Speech: I play basketball everyday. = Hergün basketbol oynarım.

Indirect Speech: She has said that she plays basketball every day. = O, hergün basketbol oynadığını söylemişti.

Direct Speech: I often enjoy myself. = Sık sık keyfime bakarım (eğlenirim).

Indirect Speech: Emre will say that that he often enjoys himself = Emre, sık sık keyfine baktığını söylüyor.

Direct Speech: I will answer the phone

Indirect Speech: She is saying that she will answer the phone.

Direct Speech: They don’t know you

Indirect Speech: She says that they don’t know me


5- Zaman Değişikliğinin Yapılmadığı Durumlar:

a)Talimatlar = Instructions

Direct: Read the manuals carefully = Talimatnameleri dikkatlice okuyun

Indirect Speech: The manager told the staff to read the the manuals carefully. = Müdür elemanlara talimatnameleri dikkatle okumalarını söyledi.

b) Süren bir konuşmada = Ongoing speech

Direct Speech: I am so tired.= Çok yorgunum.

Indirect Speech: You are telling me that you are so tired. = Bana çok yorgun olduğunu söylüyorsun.

Direct Speech: I am going home now = Şimdi eve gidiyorum.

Indirect Speech: You are telling me that you are going home = Bana, eve gideceğini söylüyorsun.


c) Mektubun içeriğini belirtirken = Stating the contend of a letter

Direct : Everything is going fine (Mektup) = Herşey yolunda gidiyor.

Indirect Speech: The letter says that everything is going fine = Mektupta, herşeyin yolunda gittiği yazıyor.


d) Genel gerçekler, tarihi olaylar ve atasözleri = General facts, historical events and proverbs

Direct Speech : ****** was born in 1881. = ****** 1881 yılında doğdu.

Indirect Speech: Rhe teacher told us (that) ****** was born in 1881. = O, ******’ün 1881 yılında doğduğunu söyledi.

Direct Speech: What is the boiling point of water ? = Suyun kaynama noktası nedir?

Indirect Speech: The teacher asked the students what the boiling point of water is. = Öğretmen öğrencilerine suyun kaynama noktasının ne olduğunu sordu.

Direct Speech: Actions prove the word = Hareketler sözü kanıtlar

Indirect Speech: She said that actions prove the word.

e) Sık yapılan eylemler = Frequent actions

Direct Speech: I go to theatre frequently. = Çok sık tiyatroya giderim.

Indirect Speech = He told me that he goes to theatre frequently.

f)Alışkanlık haline gelmiş eylemler = Habitual actions

Direct Speech: I smoke a pack of cigarettes daily. = Günde 1 paket sihara içerim.

Indirect Speech: He said that he smokes a pack of cigarettes daily. = O, günde bir paket sigara içtiğini söyledi.

6-Past simple ve past perfect kipinde veya should/would formunda ise, rapor edilen sözler artık farklı bir açıdan görülür. Konuşma artık uzaktadır ve geçmişte bir dizi halinde meydana gelen olaylar olarak algılanır. Zaman kipleri otomatik olarak değişir.

Örnek:

Direct Speech: I am a worker, and I have worked for ten years. = Ben bir işçiyim ve 10 yıl çalıştım.

Indirect Speech: He said (that) he was a worker and had worked for ten years. = İşçi olduğunu ve 10 yıl süreyle çalşmış olduğunu söyledi.


7- Zaman ve yer zarfları değişikliğe uğrayabilir.

Here = there
There = there
Now = then, at that moment,
Yesterday = the day before, the previous day
Today = that day
Tomorrow = the following day, the next day,the day after
This = the That = that
These = those
Those = those
Ago = before
Next (week, month, year...)= the following (week, month, year)
Next year = the year after.
This = that
Tonight = that night
Last (year, month, week...) = The (year, month , week...) before.

Örneğin:

Last night = the night before veya
The previous (year, month, week...)

Ago = previously, before


Dikkat!!! Bazen, zaman zarfı için eş değer bir kelime koymak gerekmez.

Örnek:

Direct Speech: I am coming to see you now = Seni şimdi görmeye geliyorum.

Reported Speech: He said that he was coming to see me = Beni görmeye geldiğini söyledi.

Burada “now” yerine “then” kullanmaya gerek yok.

Dikkat!!! : Direct Speech cümlesinde yer alan “this” kelimesi yerine “the” gelir. Ancak, “this” üzerine vurgu konursa “that” olabilir.

Direct Speech: This car is not safe = Bu araba güvenli değil


Reported Speech: He said that the car was not safe

8- Geçmiş zamanları (past tenses) rapor eden fiillerden (reporting verbs) sonra aşağıdaki kip değişiklikler otomatikman yapılır.


Direkt Speech - Direkt Anlatım Reported Speech – Rapor Edilen

make (makes) made
is(am) making was making
are were
will would
have/has made had made
shall/will make should/would make
should/would make should/would have made
should/would (kibar anlatım veya istek) değişmez
must had to
mustn’t wasn’t/weren’t/ had to
can could
could could
may might


9) Zaman Kipine Göre Dolaylı Anlatım

Direct speech Reported speech

present simple past simple

I am happy He said (that) he was happy

I work He said (that) he worked

present continuos past continuos

I am feeling sad He said(that) he was feeling sad

I am running He said (that) he was running

past simple past perfect

I was broke He said(that) he had been broke

I sat down He said(that) he had sat down

present perfect past perfect

I have been upset He said(thaT) he had been upset